door Lieselot Vroom, Masters Student, Radboud University
Click here to read in English
“Het buiten zijn, het wandelen en mooie plantjes en mooie vlinders en interessante vogels [vinden] die blijkbaar net die plek gevonden hebben die nog gaaf gebleven is. Om dat mee te maken, ik zou het zonde vinden als dat nou nog veel meer verschraald en verarmd.”
Het citaat hierboven komt van een Nederlandse vogelaar met wie ik gesproken heb en drukt precies uit waar EnviroCitizen voor staat. Ornithologische burgerwetenschap gaat niet alleen over het verzamelen van data, maar is ook een manier voor vogelaars om verbonden te zijn met de natuur en vogels te koesteren. Het EnviroCitizen project is recentelijk begonnen aan haar tweede fase: het bestuderen van hedendaagse vogelactiviteiten door middel van etnografische onderzoeksmethoden. In de afgelopen maanden heb ik het Nederlandse onderzoeksteam geholpen met het verkennen van deze methoden en de theorie over ecologisch burgerschap. Dit heb ik gedaan als stage voor mijn Master Sociale en Culturele Wetenschappen. Ik heb hiervoor een verkennend onderzoek uitgevoerd door middel van online interviews met Nederlandse vogelaars.
Een van de belangrijkste uitgangspunten van EnviroCitizen is het concept van ecologisch burgerschap. Daarom was een van de eerste uitdagingen in mijn onderzoek dit concept. Deze term, die geïntroduceerd is door Andrew Dobson[1], richt zich op bepaalde houdingen en gedragingen die van mensen worden verwacht. Ecologische burgers worden bijvoorbeeld verwacht om niet alleen uit eigenbelang milieuvriendelijk gedrag te vertonen, maar ook voor het algemeen belang. Verder zouden ze zich bewust moeten zijn van de impact van hun privégedrag en passen daarom hun levensstijl aan met oog op het milieu. Omdat het moeilijk is om over zo’n theoretisch concept als burgerschap te praten, is het belangrijk om het te vertalen naar concretere termen. .. Daarbij moest ik een manier bedenken om met vogelaars hierover te praten.
Hierdoor zijn we bij de term ‘zorg’ uitgekomen. Zorg kan gebruikt worden op twee manieren; zorgen maken om en zorgen voor[2]. De houdingen van ecologisch burgerschap kunnen vertaald worden naar ‘zorgen maken om’. Een vogelaar kan zich zorgen maken om zijn of haar eigen belangen, maar ook over het welzijn van vogels, het lokale landschap en het klimaat. De acties die deze vogelaar aan de hand van deze zorgen onderneemt kunnen dan worden vertaald naar ‘zorgen voor’. Deze stap mondde uit in interviewvragen als: ‘Merk je wel eens verschillen in het welzijn van de vogels’ ‘Maak je je wel eens zorgen over deze verschillen?’ ‘Wat doet u met deze zorgen?’
Uit deze vragen kwamen diverse verhalen voort, waar verschillende interessante onderwerpen uitsprongen. Vogelaars legden ten eerste uit dat het zien van verschillen in de vogelstand erg moeilijk is voor een individuele vogelaar. Daarentegen drukten alle vogelaars uit dat ze zich zorgen maken over vogels, vooral door de dingen die zij over vogels lezen. Sommige vogelaars bleken qua vogelkennis niet onder te doen voor menig expert. Zo kon de vogelaar die bovenstaande foto maakte, uitgebreide verhalen vertellen over elke roofvogelsoort die in Nederland voorkomt. Voor de meeste vogelaars zijn hun zorgen gekoppeld aan zorgen over natuur in het algemeen. Deze zorgen voor natuur worden op diverse manieren geuit, van het eten van minder vlees tot het geven van workshops bij basisscholen. Ook worden vogelwerkgroepen vaak genoemd als een manier om voor vogels te zorgen, bijvoorbeeld door samen beleid te beïnvloeden. Daarmee toonden de vogelaars in mijn onderzoek zowel zorgen om als zorgen voor natuur breder dan alleen vogels.
Het gebruik van de term ‘zorg’ bleek een goede manier te zijn om met ecologisch burgerschap aan de slag te gaan. De term resoneerde goed met vogelaars. Tijdens het bespreken van zorgen over vogels vloeide het gesprek bijna altijd vanzelf naar het bespreken van zorgen over natuur in bredere zin. Ook voelden de vogelaars zich op hun gemak om te praten over de link tussen vogels en zorg, zelf als ik vroeg naar hun eigen milieubewuste gedrag. Daarom beveel ik het concept zorg aan voor iedereen die een gesprek wilt starten over ecologisch burgerschap, van onderzoekers tot beleidsmakers tot journalisten. Ik kan het praten over zorg ook zeker aanbevelen de volgende keer dat je in gesprek bent met je medevogelaars.
[1] Dobson, A. 2003. Citizenship and the Environment. New York: Oxford University Press.
[2] Buch, E.D. 2015. “Anthropology of Aging and Care.” Annual Review of Anthropology 44:277-293.
One thought on “Praten over zorg met vogelaars”